Desdemona by Lord Frederic Leighton (1830-1896)

"Un Capitano Moro "

Ο Σαίξπηρ έγραψε τον Οθέλλο στα τέλη του 1603 και ολοκλήρωσε το έργο το 1604. Σύμφωνα με φιλολογικές μαρτυρίες η ιστορία του «Οθέλλου» βασίζεται σε παλαιότερη νουβέλα του 1565, παρμένη από τη συλλογή «Εκατόμυθοι» (Hecatommithi, 1565) του Ιταλού Τζιράλντο Σίνθιο.Η νουβέλα του Σίνθιου , "Un Capitano Moro " ,είναι πιθανό  να βασίζεται σε πραγματικό γεγονός που συνέβη στην Βενετία , γύρω στο 1508.


Στο κείμενο του Σίνθιου , ο μόνος ήρωας που αναφέρεται ονομαστικά είναι η Δυσδαιμόνα !Οι υπόλοιποι ήρωες αναφέρονται ως ο Μαυριτανός ,o Σημαιοφόρος ,η γυναίκα του σημαιοφόρου , ο Επισμηναγός . Σε αυτήν την εκδοχή , ο σημαιοφόρος ποθεί την Δυσδαιμόνα και θέλει να εκδικηθεί όταν εκείνη τον απορρίπτει. Αντίθετα με τον Οθέλλο του Σαίξπηρ , ο Μαυριτανός δεν μετανιώνει ποτέ για την δολοφονία της γυναίκας του.Ο Μαυριτανός και ο Σημαιοφόρος ξεφεύγουν από την άμεση καταδίκη αλλά σκωτώνονται πολύ αργότερα .


Ενώ ο Σαίξπηρ ακολούθησε αρκετά την ιστορία του Σίνθιου , έκανε σημαντικέσ διαφοροποιήσεις σε ορισμένα σημεία.Κατ'αυτόν τον τρόπο ,δημιούργησε τον πατέρα της Δυσδαιμόνας , Βραβάντιο , και τον Ροδρίγο.Επιπλεόν , δημιούργησε ολόκληρη την 1η πράξη όπου ο Ιάγος δημιουργεί προκαταλήψεις στον Βραβάντιο εναντίον του Οθέλλου   και η Δυσδαιμόνα υπερασπίζεται την επιλογή της ,όσον αφορά τον συζυγό της , μπροστά στον δόγη της Βενετίας .


Ο Σαίξπηρ αύξησε σημαντικά τον ρόλο της γυναίκας του Σημαιοφόρου .Στον Σίνθιο , ο Σημαιοφόρος κλέβει το μαντίλι από μια ζώνη στην μέση της Δυσδαιμόνας ενώ η γυναίκα του δεν εμπλέκεται καθόλου σε αυτό ,όπως εμπλέκεται η Αιμιλια στον Σαίξπηρ.Ο θάνατος της Δυσδαιμόνας , είναι εντελώς διαφορετικός από αυτόν στον Σαίξπηρ. Η σκηνή μεταξύ της Δυσδαιμόνας και της Αιμιλίας , καθώς ετοιμάζεται η πρώτη να ξαπλώσει , είναι δημιουργία του Γουίλλιαμ . Στον Σίνθιο ,  η δολοφονία της  γίνεται όταν ο Μαυριτανός διατάζει τον σημαιοφόρο να την ξυλοκοπήσει μέχρι θανάτου με μια κάλτσα γεμάτη άμμο .Έπειτα , οι 2 δολοφόνοι τοποθετούν το άψυχο σώμα της στο κρεβάτι ,σπάνε το κρανίο της και προκάλουν την κατάρρευση της ραγισμένης οροφής πάνω της , θέλοντας να δώσουν την εντύπωση ότι το κρανίο της έσπασε απο τα δοκάρια που κατέρρευσαν .


(Απόσπασμα από την Wikipedia )

Ποιά είναι αυτή η Δυσδαιμόνα ???

Όνομα: Δυσδαιμόνα
Ηληκία: κοντά στα 20
Tόπος Γέννησης :Βενετία
Όνομα Πατρός: Βραβάντιος
Οικογενειακή κατάσταση: έγγαμη
Όνομα Συζύγου: Οθέλλος
Προσωρινή κατοικία: Κύπρος


ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ : Το όνομα Δυσδαιμόνα είναι σύνθετη λέξη που αποτελείται από τις λέξεις δυσ+δαίμων .Έτσι λοιπόν ,Δυσδαιμόνα είναι η δύσμοιρη ,η κακότυχη . Ο Leone Teyssandier ,σημειώνει πως ίσως το όνομα της είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο βλέπει την γυναίκα του ο Οθέλλος αφού την αποκαλεί "ill-starred wench" ,δηλαδή δύσμοιρη πόρνη .Επιπλέον , μέρος του ονόματος της είναι η λέξη δαίμων (demon) , το οποίο επίσης μπορεί να δείχνει το πώς βλέπει  την Δυσδαιμόνα ο Μαύρος ,στο όνομα του οποίου             συμπεριλαμβάνεται η λέξη κόλαση (Othello --> Hell ).


Από την wikipedia , σε δική μου μετάφραση.

Κριτικές για την Δυσδαιμόνα

Οι μελετητές δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν για τον χαρακτήρα της ηρωίδας .Ο S.N Garner υποστηρίζει πως όπως οι άλλοι χαρακτήρες του έργου βλέπουν την Δυσδαιμόνα έιτε αγνή και υπέροχη είτε ως την "Πόρνη της Βενετίας ", έτσι και οι περισσότεροι κριτικοί .Ωστόσο , ο Γκάρνερ πιστεύει πως η Δυσδαιμόνα έιναι πολύ πιο περίπλοκος χαρακτήρας και πως η ερμηνεία του έργου εξαρτάται και από την κατανόηση του χαρακτήρα της Δυσδαιμόνας , όπως γίνεται και με τον Οθέλλο και τον Ιάγο .Ο Σαίξπηρ απεικονίζει την Δυσδαιμόνα ούτε ως αγνή ,ούτε ως διεφθαρμένη , αλλά ως μια γυναίκα που κατέχει ένα πλήρες φάσμα  συναισθημάτων.


Η Δυσδαιμόνα εκπροσωπεί την γυναίκα του 17ου αιώνα που ξεπερνάει τα προτυπα της σεξουαλικής ηθικής ,εκείνης της εποχής ,που έχουν τεθεί για τις γυναίκες στην Βενετία .Διαλέγει τον άντρα που θέλει να παντρευτεί και νιώθει πως είναι περιττό να ανακατευτεί στην σχέση τους ο πατέρας της.Αυτή η πράξη ανεξαρτησίας , ξεπέρασε τα εμπόδια που είχε ,εξαιτίας του φύλου της, στην πατριαρχική Ενετική κοινωνία και αποτέλεσε απειλή για την ανδρική εξουσία.
Μια άλλη σημαντική πτυχή αυτής της επανάστασης της Δυσδαιμόνας είναι  οτι ο  Βραβάντιος ,όπως και οι άλλοι πατέρες, θεωρούσε την Δυσδαιμόνα κτήση του .Στο βιβλίο του "Sex in history" , o Rattray Taylor , περιγράφει πατριαρχικές κοινωνίες στις οποίες η δύναμη είναι στα χέρια των ανδρών και ισχύον ειδικά είδη συστημάτων (Father identifiers). Ο Τειλορ εξηγεί πως τα παιδιά αυτών των συστημάτων , έχουν ως πρότυπο τους πατέρες τους εξαιτίας του ενδιαφέροντος αυτών για  εξουσια , και προσπαθούν να αποκτήσουν περισσότερη δύναμη από τους πατέρες τους .Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την επαναστατικότητα της Δυσδαιμόνας.Επειδή ο πατέρας της κατείχε εξουσία πανω της , ίσως ήθελε και η ίδια να αποκτήσει αυτή την εξουσία.Αυτές οι πράξεις της ηρωίδας δεν στηρίζονται απαραίτητα στο γέγονος ότι ήθελε να είναι αντρας αλλά περισσότερο στο ότι ήθελε  να είναι ίση με τους άνδρες . Με το να παντρευτεί τον Οθέλλο , έδειξε πως είναι αρκετά δυνατή και αρκετά μορφωμένη για να σπάσει τα κοινωνικά όρια της παθητικής στάσης των γυναικών απέναντι στα πράγματα .Ωστόσο , αυτό δεν σημαίνει οτι δεν αγαπούσε τον Οθέλλο και οτι τον παντρεύτηκε για τους παραπάνω λόγους .Ο ρατσισμός δεν υπήρχε για αυτήν και αυτό ήταν αποτέλεσμα της ευφυιας της και της απόφασης της να απελευθερωθεί .Ο Οθέλλος ,ίσως κατα κάποιο τρόπο να είχε τρομάξει από αυτήν την επιθετικότητα της και σε συνδυασμό με την πίεση του Ιάγου να τον οδήγησε να αλλάξει την γνώμη του για αυτήν . Ενώ η Δυσδαιμόνα ήταν μια ευφυής γυναίκα , έπεσε στην παγίδα του Ιάγου εξαιτίας της αγάπης της για τον Οθέλλο .Ο Τέιλορ υποστηρίζει στο βιβλίο του πως τα παιδια father-identifiers ξαναγυρίζουν εντέλει στον τύπο τους .Δηλαδή η Δυσδαιμόνα επηρεαζόταν ακόμα περισσότρο  από μητριαρχικά ένστικτα και συναισθήματα όπως αγάπη παρά από την δύναμη της εξουσίας .Ακόμα και πεθαίνοντας η Δυσδαιμόνα αποδεικνύει την απελευθέρωσή της αφού δείχνει πως μπορεί να ελεγξει τις επιθυμίες της .Είναι λυπηρό αλλά το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει για αυτήν την απελευθέρωση ήταν τελικά η ίδια η ζωή της .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :Blake, William. “A Poison Tree.” Literature: The Human Experience. Shorter 6th ed. with Essays. Ed. Richard Abcarian and Marvin Klotz. New York: St. Martin’s, 1996. 530. Burns, Robert. “A Red, Red Rose.” Literature: The Human Experience. Shorter 6th ed. 531. Coleridge, S.T. Coleridge’s Essays and Lectures on Shakespeare and Some Other Old Poets and Dramatists. London: Dent, 1907. 169-177. Holland, Norman N. Psychoanalysis and Shakespeare. New York: Farrar, 1966. McKewin, Carole. “Counsels of Gall and Grace: Intimate Conversations between Women in Shakespeare’s Plays.” The Woman’s Part: Feminist Criticism of Shakespeare. Ed. Carolyn Ruth Swift Lenz, Gayle Greene, Carol Thomas Neely. Chicago: U of Illinois P, 1980. 117-129. Shakespeare, William. Othello. Literature: The Human Experience. Shorter 6th ed. 571-664. Shaw, Irwin. “The Girls in Their Summer Dresses.” Literature: The Human Experience. Shorter 6th ed. 496-500. Taylor, Rattray G. Sex in History. New York: Harper, 1973. Walker, Marilyn. “Desdemona and Desire.” 17 Nov. 1997. Indiana U. 24 April 1999  


(From the site www.freeessays.cc )

Να πεθάνεις από έρωτα ...

Έλα σαν έρωτας κι άγγιξέ την
άσε να γίνει ο νους πουλί
κρασί πανάρχαιο πότισε την
τη Δυσδαιμόνα που σε καλεί.(Ανδρέας Παράσχου )

Τι θα ήταν η Δυσδαιμόνα αν ζούσε στο 2011 ? Η απάντηση είναι απλή!Δεν θα ήταν τίποτα παραπάνω από μια γυναίκα που μαγεμένη από την ζεστασιά  της αληθινής αγάπης δεν διστάζει να ρισκάρει τα πάντα (ακόμα και την ίδια την ζωή της )  και να σταθεί εναντίον όλων για να ζήσει όσο το δυνατόν περισσότερο αυτό το όνειρο .Διότι , κατά την γνώμη μου , η Δυσδαιμόνα από την αρχή γνωρίζει ότι το συναίσθημα της αυτό μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα .Σε αυτό το σημείο ας θέσουμε το εξής ερώτημα : Ήταν τελικά τόσο αθώα η Δυσδαιμόνα ???Ας απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θέτοντας άλλα ερωτήματα και ας αφήσουμε την ίδια την Δυσδαιμόνα να μιλήσει : Δυσδαιμόνα , αγαπάς τον Οθέλλο ? ¨"Νομίζω  πως δεν χρειάζεται καν να απαντήσω σε αυτό . Ωστώσο , δεν μιλάμε μόνο για αγάπη αλλά και για έναν βαθύτατο σεβασμό αλλά και θαυμασμό προς τον σύζυγό μου.Τα στοιχεία αυτά ίσως ήταν τα πιο καταλυτικά για να πάρω την απόφαση να φύγω με αυτόν τον άνθρωπο .Με τον Οθέλλο νιώθω την σιγουριά που δεν θα μπορούσε να νιώσω με κάποιον της δικής μου ηληκίας ."Είναι αστείο το πως όλα αυτά τα στοιχεία που την κάνουν να νιώθει τόσο σίγουρη με τον Οθέλλο θα την οδηγήσουν στον θάνατο . Και τώρα άλλο ένα ερώτημα : Δεν σου αρέσει καθόλου ο Κάσσιος ? " Ο Κάσσιος με γοητεύει ,με ελκύει όπως ένας νεός γοητευτικός άνδρας μια νέα γυναίκα .Μου αρέσει όταν βρίσκεται κοντά μου , νιώθω οικεία και νοιάζομαι για αυτόν , γι'αυτό άλλωστε δέχτηκα να τον βοηθήσω.Μα ποτέ δεν σκέφτηκα και δεν αισθάνθηκα για τον Κάσσιο όσα για τον Οθέλλο! Ο Οθέλλος είναι ο,τι καλύτερο υπάρχει στον κόσμο και δεν θα το άλλαζα με κάτι λιγότερο καλό ." Μάλιστα , ενδιαφέρον !!!Ήταν λοιπόν αθώα η Δυσδαιμόνα ? Η απάντηση είναι  ΝΑΙ , η Δυσδαιμόνα ήταν αθώα !Το σώμα της δεν θα μπορούσε ποτέ να αμαρτήσει και η ψυχή της και το μυαλό της  ήταν τόσο γεμάτα από έναν άνθρωπο που δεν υπήρχε χώρος για κανέναν άλλο . Η Δυσδαιμόνα βρήκε αμέσως αυτό που ονομάζουμε "τον έρωτα της ζωής της" . Και όχι επειδή ήταν ο πρώτος και ο τελευταίος στην ζωή της διότι δεν έζησε αρκετά , αλλά επειδή ακόμα κι αν ζούσε , δεν θα υπήρχε άλλος για αυτην , δεν θα μπορούσε ποτέ να κοιτάξει άλλον . Όταν βρίσκεις ενα διαμάντι τότε όλες οι άλλες πέτρες , όσο αστραφτερές κι αν είναι , δεν μπορούν πλεόν να σε ικανοποιήσουν διότι για σένα δεν υπάρχει τίποτα πιο πολύτιμο και πιο όμορφο από το διαμάντι σου ....Και αξίζει ακόμα και να πεθάνεις για αυτό...Οχι ,την Δυσδαιμόνα δεν την σκότωσε ο Οθέλλος !Οχι , η Δυσδαιμόνα δεν πέθανε από πνιγμό!!!Η Δυσδαιμόνα πέθανε από έρωτα ...και έτσι γλυκά θα αναστηθεί .


Μαρία Γκριντάσοβα

Έλα σαν έρωτας και άγγιξε την...

Στίχοι : Ανδρέας Παράσχος
Μουσική: Κούλης Θεοδώρου
Πρώτη Εκτέλεση : Γιώργος Νταλάρας

Desdemona's eye (unfinished)